Fjármögnun

Fjármagn þarf til að hugmynd geti orðið að raunverulegum rekstri. Því betur sem þú hefur skilgreint hugmyndina og getur rökstutt viðskiptagrundvöll hennar, því meiri líkur eru á að þú getir fjármagnað verkefnið með því að fá fjárfesta inn eða tryggt þér aðra fjámögnun.

Ýmsar leiðir eru til að fjármagna rekstur eða viðskiptahugmynd. Algengustu leiðirnar eru bankalán, fjárfestar,  hópfjármögnun og fjölskyldulán.

Fjármögnun almennt

Þegar fyrirtækið er á hugmyndastigi má gera ráð fyrir að frumkvöðull þurfi að verja umtalsverðum tíma í að vinna að hugmyndinni. Frumkvöðullinn þarf að líta á þennan tíma sem fjárfestingu í fyrirtækinu. Ef þú ert ekki tilbúin/nn til að taka áhættu með eigið fé og tíma, hvers vegna ættu þá aðrir að veðja á þína hugmynd með sínu fjármagni?

Hversu mikið fjármagn þarf?

Æskilegt er að þú finnir snemma út hversu mikið fjármagn þú þarft til að koma hugmyndinni áfram. Stundum getur dugað að fá yfirdrátt hjá bankanum, eða langtímalán. Ef mikla nýsköpun er að finna í hugmyndinni getur þú átt möguleika á opinberum styrkjum. Ef þú getur sýnt fram á mikla nýsköpun og að fyrirtækið eigi möguleika á erlendum markaði, aukast líkurnar á að þú getir sannfært fjárfesta að koma með fé inn í reksturinn fyrir ákveðna eignarhlutaprósentu af fyrirtækinu.

Form og umfang styrkja

Form og umfang styrkumsókna er misjafnt og er því æskilegt hafa góðan tíma í styrkumsóknir og sækja ekki um á síðustu stundu. Gott er að biðja einhvern sem er ótengdur verkefninu lesa umsóknina yfir og rýna fyrir þig. Oftast eru um samkeppnissjóði að ræða og því skiptir miklu máli að vera með skiljanlega og góða umsókn. Töluverð vinna getur farið í að sækja um styrki, en góður undirbúningur er lykilatriði þess að hljóta styrk. Afar mikilvægt er að lesa vel yfir leiðbeiningar og reglur styrkjanna til að greina hvort að verkefnið eigi erindi í tiltekinn sjóð.

Viðskiptaáætlun gengur fyrir

Gagnlegt er að vera búinn að vinna viðskiptaáætlun áður en sótt er um styrk, þannig sýnir þú fram á að viðskiptahugmyndin sé raunhæf og að það sé rekstrargrundvöllur fyrir viðskiptahugmyndinni. Hins vegar eru einstaka sjóðir sem veita styrki til þess að vinna að viðskiptaáætlun og móta hugmyndina vel áður en sótt er um styrk.  Þó hugmyndin sé á byrjunarstigi er nauðsynlegt að geta skýrt út hver nýjung verkefnisins er, hvaða vandamál á að leysa með vörunni og hafa greinagóða markhópalýsingu. Þetta er allt hluti af grundvallaratriðum viðskiptaáætlunar. Í sumum tilfellum þurfa að liggja fyrir ýtarlegar upplýsingar svo sem fullbúin viðskiptaáætlun og fjárhagsáætlun.

Yfirleitt er sótt um fyrir ákveðnum verkþáttum sem þurfa að vera skýrir, raunhæfir og í samræmi við það hvar verkefnið er statt á þeim tímapunkti sem sótt er um styrkinn.  Það getur verið tímafrekt að vinna styrktarumsókn og því er afar mikilvægt að lesa vel yfir leiðbeiningar og reglur styrkjanna til að greina hvort að verkefnið eigi erindi í tiltekinn sjóð. 

 

 

Bankalán

Það er nánast ógjörningur að standa í rekstri án þess að vera í góðum samskiptum við eigin viðskiptabanka. Þó þú sækist ekki eftir láni í bankanum, þá veita bankar ýmsa þjónustu til rekstraraðila sem geta komið að góðum notum.

Gott er að fara í bankann og ræða um áætlanir þínar. Þeir munu eflaust gefa þér góð ráð og greina þér frá því hvað er í boði.

Framboð banka á lánum til frumkvöðla kann að vera misjafnt á hverjum tíma. Því borgar sig að skoða hvað er í boði í fleiri en einum banka til að vera viss um að velja besta kostinn.

Það er tvímælalaust betra fyrir þig að vera með viðskiptaáætlun í höndunum. Þá veit bankinn að þér er alvara með hugmyndir þínar og það eykur möguleika þína á láni. Gott getur verið að ræða við starfsmenn bankans tímanlega til að finna út hvað þeir vilja sjá í viðskiptaáætluninni.

Ekki þurfa allir stór lán til að hefja rekstur. Hafðu í huga að áhættan við að fara út í rekstur er minni eftir því sem minna er tekið af lánum. Það getur þó verið að rekstur þurfi verulegt fjármagn til að fara af stað en það þýðir jafnframt að fallið er hærra ef illa fer. Oft er farið út í fyrirtækjarekstur með lítil sem engin bankalán þar sem fjárþörf er ekki mikil í byrjun. Ef þú átt í erfiðleikum með að fá lán þá getur þú farið yfir stofnkostnaðinn og skoðað hvort ekki er mögulegt að lækka hann.

Æskilegt er að þú finnir út snemma hvort þú þarft á bankafjármögnun að halda til að koma rekstri þínum af stað. Þarftu verksmiðju eða skrifstofu? Þarftu að ráða til þín starfsmenn? Tekur tíma að finna viðskiptavini? Ef þú kemst ekki hjá þessum þáttum er fyrirsjáanlegt að þú þurfir að fá peninga að láni og þá hjálpar að hafa góða viðskiptaáætlun.

Hvernig metur bankinn lánaumsókn?

Líklegt er að bankinn meti umsókn þína á a.m.k. þremur þáttum:

  • Stjórnun – hæfileikar þínir sem rekstraraðila, þar á meðal hæfileikar þínir til að stjórna.
  • Hversu lífvænleg er viðskiptahugmynd þín – markaðurinn fyrir hugmynd þína eða þjónustu, kostnaður við reksturinn og fjárhagsáætlanir þínar.
  • Áhætta – áhættan sem bankinn tekur í því að fá ekki peninga sína til baka. Hafðu í huga að ef vel gengur deilir bankinn ekki ágóðanum með þér en hann getur tapað ef illa gengur. Í hugum bankamanna er allur nýr rekstur áhættusamur. Vegna þessa vill bankinn tryggja sig sem best áður en hann lánar peninga og er þar fyrst og fremst horft til tveggja hluta, hlutafjár og veðs.

Svanni er lánatryggingarsjóður kvenna sem veitir veitir lánatryggingar til fyrirtækja í eigu kvenna og er hann í samstarfi við Landsbankann um lánafyrirgreiðslu. Eingöngu fyrirtæki sem eru í meirihlutaeigu konu/kvenna og undir stjórn konu/kvenna geta sótt um lán og lánatryggingu.  

Arion banki, Íslandsbanki og Landsbankinn bjóða allir fyrirtækjum fjölbreytta þjónustu og ýmsa möguleika í fjármögnun.

Áður en þú ferð í bankann:

Fjárfestar

Fjárfestar vilja gjarnan sjá áætlanir um það hvernig þeirri fjárfestingu verður varið, áður en þeir fjárfesta í arðsemidrifnum fyrirtækjum. Í hvað verður fjármunum varið, hvernig aðgerðir munu stuðla að vexti fyrirtækisins, hver er áætluð arðsemi af fjárfestingunni og hver er útgönguleið fjárfesta.

Áður en þú og hugsanlegir fjárfestar taka fjárhagslega áhættu, er mikilvægt að þú getir sýnt fram á áætlanir þínar og að þær séu vel ígrundaðar, auk þess að þú getir brugðist við þeim vanda sem kann að koma upp. Vel unnin viðskiptaáætlun svarar flestum þessum spurningum og skapar traust fjárfesta í þinn garð. Einnig þurfa að fylgja áætlanir um hver hlutur fjárfesta verður í fyrirtækinu fyrir tiltekna fjárfestingu.

Englafjárfestar

Englafjárfestar eru fjársterkir einstaklingar sem vilja fjárfesta í nýjum verkefnum. Algengt er að verkefnin séu á sviði sem fjárfestinn hefur mikla trú, áhuga og töluverða þekkingu á. Englafárfestar koma oft að verkefnum snemma í þróunarferlinu og aðstoða frumkvöðul við að vinna að verkefninu.

Þegar englafjárfestir kemur inn í fyrirtækið er gott að hafa í huga hvort fjárfestingin komi með eitthvað meira en fjármagn inn í reksturinn. Horfa þarf til þess hvort að englafjárfestinn hafi þekkingu eða viðskiptatengingar sem muni gagnast fyrirtækinu. Fjármagn eitt og sér er yfirleitt ekki það verðmætasta sem englafjárfestir kemur með inn í fyrirtækið. Englafjárfestar fjárfesta í fólki sem þeir hafa trú á og horfa til þess hversu trúverðugt teymið á bak við viðskiptahugmyndina er.

Yfirleitt nálgast frumkvöðlar ekki englafjárfesta eftir hefðbundnum leiðum, líkt og gert er með styrktarsjóði, bankalán og í fjárfestingasjóðum. Oft er englafjárfestirinn einhver sem frumkvöðullinn þekkir eða er komið í samband við hann í gegnum persónulegt tenglanet. Skoðaðu tengslanet þitt vel og athugaður hvort að það gæti leynst englafjárfestir innan þess. Margir kynnast fjárfestum á viðburðum sem tengjast á einhvern hátt verkefnunum sem unnið er að, til dæmis ársfundum, frumkvöðlaviðburðum o.s.frv. Þá er mikilvægt að vera búinn að æfa örkynninguna og vera vel undirbúinn ef þú hittir fjárfesta sem gæti hugsanlega fjárfest í þínu verkefni.

Fjárfestingasjóðir

Fjárfestingasjóðir vilja yfirleitt fjárfesta töluverðum fjárhæðum í hverju sprotafyrirtæki og eignast töluverðan hlut í hverju fyrirtæki. Sjóðirnir horfa yfirleitt til þess hversu líklegur reksturinn er að verða arðbær og fjárfesta aðeins í fyrirtækjum sem hafa sýnt fram á rekstrarmöguleika og jafnvel þau sem hafa þegar fengið minni fjárfestingar og/eða styrki. 

Hér fyrir neðan er listi yfir fjárfestingasjóði. Athugið að þessi listi er ekki tæmandi en getur gefið vísbendingar um hvar hægt er að leita fjármögnunar.

Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins er áhættufjárfestir sem fjárfestir í nýsköpunar- og sprotafyrirtækjum þar sem vænta má mikils virðisauka og arðsemi af starfseminni og góðrar ávöxtunar. Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins leggur áherslu á að vinna með öðrum innlendum og erlendum fjárfestum og tekur þátt í sjóðasjóðum til eflingar á áhættufjárfestingum í vænlegum nýsköpunar- og sprotafyrirtækjum innanlands og utan.

Eyrir invest / Eyrir sprotar er alþjóðlegt fjárfestingarfyrirtækis sem fjárfestir í efnilegum iðnfyrirtækjum sem stefna á að vera leiðandi á alþjóðamarkaði.

Frumtak II hóf starfsemi í febrúar 2015. Sjóðurinn hefur að markmiði að fjárfesta í sprota- og nýsköpunarfyrirtækjum sem komin eru af klakstigi og eru vænleg til vaxtar og útrásar. Frumtak II fjárfestir á Íslandi en er heimilt að fjárfesta erlendis að því marki sem lög leyfa og nauðsynlegt er vegna útrásar eða markaðssóknar fyrirtækja í eigu Frumtaks II á erlenda markaði.

SA Framtak / Brunnur vaxtasjóður er fjárfestingasjóður sem veitir nýsköpunarfyrirtækjum aðstoð við fjármögnun. Sjóðurinn fjárfestir í íslenskum nýsköpunar- og vaxtafyrirtækjum sem selja eða stefna á að selja vörur eða þjónustu á erlenda markaði.

Thule investment annast rekstur og umsýslu fagfjárfestasjóðanna Brú Venture Capital og Brú II Venture Capital Fund S.C.A. SICAR. Fjárfest er í fyrirtækjum sem hafa þróað vöru eða þjónustu sem er tilbúin til markaðsetningar og hafa möguleika á að nýta fjármuni til þess að vaxa hratt.

Virðing er sjálfstætt starfandi fjármálafyrirtæki. Tilgangur þess er rekstur innlendra og erlendra verðbréfasjóða, fjárfestingarsjóða og fagfjárfestasjóða.

Er rekstaráætlunin klár?

Hópfjármögnun

Hópfjármögnun verður sífellt algengari aðferð til fjármögnunar sprotafyrirtækja og víða um heim eru margir hópfjármögnunaraðilar. Þeir þekktustu eru líklega Kickstarter, GoFundMe og Indiegogo. Íslenska fjármögnunarsíðan Karolinafund hefur einnig notið gríðarlegra vinsælda hér á landi og er í samstarfi við aðrar norrænar fjármögnunarsíður.

Hópfjármögnun virkar þannig að verkefnið er sett upp á vefinn og ákveðið fjármögnunar- og tímamarkmið sett. Fyrir ákveðið fjármagn getur neytandi til dæmis keypt vöru áður en hún hefur verið framleidd, fengið einhverja ákveðna gjöf í staðinn eða jafnvel fengið hlut í fyrirtækinu, allt eftir því hvernig verkefnið er sett upp.

Þessi fjármögnunarleið hefur reynst vel fyrir verkefni sem af einhverjum ástæðum þykja ekki sérstaklega fjárfestingarvæn, en eru engu að síður með sniðugar lausnir eða vörur sem neytendur vilja sjá á markaði. Hópfjármögnun getur gegnt hlutverki „proof of concept“ fyrir frekari fjárfestingar. Ef frumkvöðull getur sýnt fram á að ákveðinn fjöldi er tilbúinn að kaupa vöruna gefur það ákveðna vísbendingu um framtíðarmöguleika hennar.

Hópfjármögnun getur vissulega verið góð leið í markaðssetningu, en eingöngu miðað að markhópi vörunar. Verkefnið verður að vera undirbúið með það að markmiði að ná til þess markhóps sem varan er miðuð að, en ekki til þess að ná í nýjan. Það þarf að skilja markhópinn vel, búa til áhugaverð tilboð / viðskiptatækifæri fyrir hann og sýna fram á að verkefnið sé spennandi.

Góður undirbúningur felur til dæmis í sér að finna réttu hópfjármögnunarsíðuna en það eru mismunandi áherslur milli þeirra. Ákveða þarf hvað er í boði fyrir þann sem styrkir verkefnið og hvernig er hægt að fá sem mest út úr veittum stuðningi. Reynst hefur vel að undirbúa gott myndband og nýta aðra miðla til að koma hópfjármögnunarverkefninu á framfæri til markhópsins.

Hentar hópfjármögnun þínu verkefni?