Einstaklingsfyrirtæki

Fyrirtæki sem er einstaklings rekur á sinni eigin kennitölu kallast einstaklingsfyrirtæki.
Þar af leiðir er ábyrgð eiganda á þeim skuldbindingum sem félagið gerir bein og ótakmörkuð. Ekki þarf að leggja fram hlutafé við stofnun þess og skráningargjald er ekkert nema skrá eigi reksturinn með sértakt nafn en sé það gert verður að skrá reksturinn í Firmaskrá. Það er gert til að tryggja viðskiptaaðilum og lánadrottnum upplýsingar um hver beri ábyrgð á fyrirtækinu og skuldbindingum þess.  Þetta form rekstrar hentar persónulegum rekstri  sem annað hvort er ætlaður til skamms tíma eða felur í sér litla áhættu.

Skráning og stofngögn

Ekki er nauðsynlegt að skrá einstaklingsfyrirtæki né fylla út sérstök stofngögn. Eigi hins vegar að gefa fyrirtækinu sérstakt heiti annað en nafn eiganda skal skrá fyrirtækið í firmaskrá hjá skattstjóra.

Launagreiðendaskrá og virðisaukaskattsnúmer

Fyrirtæki sem greiða laun þurfa að vera á skrá hjá launagreiðendaskrá hjá skattsstjóra og sé viðkomandi í virðisaukaskattsskyldum rekstri þarf einnig að tilkynna það til viðkomandi skattstjóra og fá virðisaukaskattsnúmeri úthlutað áður en starfssemi hefst.

Skattar og skyldur

Einstaklingsfyrirtæki greiða sama tekjuskatt og einstaklingar en staðgreiðsluhlutfallið er frá 36,94%-46,24%.  Þeir sem stunda einstaklingsrekstur þurfa að skila þar til gerðum rekstrarreikningi með skattaskýrslu ár hvert þar sem færa skal tekjur og gjöld (þar með talið laun/reiknað endurgjald).

Einkahlutafélög og hlutafélög

Hér verður talað um hlutafélagaformin tvö, einkahlutafélag og hlutafélag en að mestu leyti gildir sami lagaramminn fyrir þessi félagaform. Þó eru nokkur atriði varðandi mun á þessum tveimur formum sem vert er að kynna sér.

Einkahlutafélög (ehf): Í einkahlutafélagi getur verið einn hluthafi og lágmarkshlutafé er 500,000 kr. Ekkert hámark er á hlutafé eða fjölda hluthafa og hentar þetta félagaform því jafnt smáum og stórum fyrirtækjum.
Ábyrgð eigenda er takmörkuð við hlutafé.
Kostnaður við skráningu er 131.000 kr.

Hlutafélag (hf):  Hlutafé þessa forms skal skipt í að minnsta kosti tvo hluta og skal minnst vera 4 milljónir króna. Hlutafélagaformið er fyrst og fremst talið henta stærri og viðameiri rekstri þar sem markmiðið er að skrá í kauphöll.
Ábyrgð eigenda er takmörkuð við hlut hans í félaginu.
Kostnaður við skráningu er 256,000 kr.

Skráning og stofngögn

Hlutafélög skal skrá hjá fyrirtækjaskrá Ríkisskattstjóra. Hf. skal tilkynna til skráningar innan 6 mánaða frá dagsetningu stofnsamnings og þá skal a.m.k helmingur hlutafjár vera greiddur. Ehf. Skal skrá innan tveggja mánaða frá dagsetningu stofnsamnings og skal þá allt hlutafé vera greitt.
Þegar gengið er frá skráningu félaga þarf að skila inn ákveðnum pappírum; stofnskrá/stofnsamningi, samþykktum og stofngerð/stofnfundargerð með Tilkynningareyðublaði til Ríkisskattsstjóra. Þegar um ehf. eins aðila þarf að skila inn svokallaðri stofnskrá en þegar um fleiri aðila að ræða skal skila inn stofnsamningi.

Greiðsla hlutafjár

Hægt er að greiða hlutafé með öðru en peningum. Þegar það er gert þarf að greina frá því í sérfræðiskýrslu þar sem endurskoðandi eða lögmaður hefur lagt mat á fjárhagslegt gildi greiðslunnar. Efni skýrslunnar þarf að vera lýsing á greiðslu, upplýsingar um aðferð við mat og forsendu og upplýsingar um endurgjaldið. Óheimilt er að greiða hlutafé með verkframlagi en greiða má með kröfum á hendur stofnenda.

Skattar og skyldur

Tekjuskattur er 20% á hlutafélög.  Arðgreiðslur bera fjármagnstekjuskatt

Launagreiðendaskrá og virðisskattsnúmer

Fyrirtæki sem greiða laun þurfa að vera á skrá hjá launagreiðendaskrá hjá skattsstjóra og sé viðkomandi í virðisaukaskattsskyldum rekstri þarf einnig að tilkynna það til viðkomandi skattstjóra eigi síðar en 8 dögum áður en starfsemi hefst. Einnig þarf fyrirtækið að fá virðisaukaskattsnúmeri úthlutað áður en starfssemi hefst.

Reiknað endurgjald - laun

Samkvæmt lögum um tekju- og eignaskatt þurfa einstaklingar að reikna sér ákveðnar lágmarkstekjur fyrir vinnu sína í eigin atvinnurekstri sem kallað er reiknað endurgjald. Á vef ríkisskattstjóra má finna viðmiðunarupphæðir sem miðað er við að einstaklingar í eigin atvinnurekstri skulu reikna sér til launa.

Sameignarfélag

Til að stofna Sameignarfélag þurfa stofnendur að vera tveir eða fleiri eigendur, hvort sem það eru einstaklingar eða aðrir lögaðilar. Um þetta félagaform má segja að gildi orðatiltækið " Einn fyrir alla og allir fyrir einn" en ábyrgð allra eigenda er bein, óskipt og ótakmörkuð. Með beinni ábyrgð er átt við að staða kröfuhafa er þannig háttað að þeir geta því gengið beint að persónulegum eignum eigenda. Óskipt ábyrgð eigenda þýðir í raun að hver eigandi í félaginu ábyrgist allar skuldir þess og þar sem um ótakmarkaða ábyrgð er um að ræða þýðir það að eigendur gera það með öllum eigum sínum.

Skráning

Sameignarfélag skal skrá hjá fyrirtækjaskrá Ríkisskattstjóra. Kostnaður við stofnun sameignarfélags er 89,000 krónur en auk þess þarf að greiða 5,000 kr. fyrir kennitölu. 

Launagreiðendaskrá og virðisaukaskattsnúmer

Fyrirtæki sem greiða laun þurfa að vera á skrá hjá launagreiðendaskrá hjá skattsstjóra og sé viðkomandi í virðisaukaskattsskyldum rekstri þarf einnig að tilkynna það til viðkomandi skattstjóra  eigi síðar en 8 dögum áður en starfsemi hefst . Einnig þarf fyrirtækið að fá virðisaukaskattsnúmeri úthlutað áður en starfssemi hefst.Skattar og skyldur
Tekjuskattur á sameignarfélag sem skráð hefur verið sem sjálfstæður skattaðili er 36%, annars eru félagsmenn skattlagðir eftir eignahluta í félaginu sem einstaklingar. Enginn skattur er greiddur af úttekt út sameignarfélagi.Helstu kostir þessa félagaforms eru þeir að stofnkostnaður er ekki mikill og lagaumhverfi nokkuð einfalt, einfalt er að slíta félaginu, rúmar heimildir til að taka út fjármuni og skattlagning er nokkuð hagstæð ef hagnaður er af rekstri.Gæta þarf hér að ríkri ábyrgð eigenda en hún er mjög víðtæk þar sem hún nær yfir skuldbindingar sem sameigendur gera í  nafni félagsins.

Samlagsfélag

Samlagsfélag er samstarfsform sem byggist á samningi tveggja eða fleiri aðila um sameiginlega fjárhagslega starfsemi þar sem félagsmönnum er skipt í tvær tegundir, annars vegar er a.m.k. einn félagsmaður sem ber beina, óskipta og ótakmarkaða ábyrgð á skuldbindingum félagsins og hins vegar einn eða fleiri félagsmenn sem aðeins ábyrgjast skuldir félagsins að því marki sem framlagi þeirra nemur (samlagsmenn). Þannig er fjárhagsleg áhætta þeirra takmörkuð með svipuðum hætti og félagsmanna í hlutafélögum, þ.e. við ákveðna upphæð.

Samlagsfélög eru skráð hjá fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra. Skila þarf inn stofngögnum til fyrirtækjaskrár og greiða skráningargjald. Kostnaður við skráningu sjálfseignarstofnunar er 130,500 kr.

Kennitala verður til við skráningu félags. ÍSAT-númer (íslensk atvinnugreinaflokkun) er skráð við stofnun samkvæmt upplýsingum stofnenda um aðalstarfsemi félagsins.

Stofnendur og síðar félagsmenn í sameignarfélagi geta verið lögráða einstaklingar og lögaðilar. Skylt er að gera skriflegan félagssamning um sameignarfélög sem eru skráð og skal samningurinn undirritaður af öllum stofnendum og þeim er síðar ganga í félagið.

Sé stjórn kosin, framkvæmdastjóri ráðinn og endurskoðendur eða skoðunarmenn kosnir skal fylgja með staðfest endurrit af fundargerð um kjör þeirra ásamt yfirlýsingu þeirra um að þeir taki starfið að sér.

Taka skal fram í félagssamningi hvort félagið sé sjálfstæður eða ósjálfstæður skattaðili. Athygli er vakin á því að hjón ein og sér eða með ófjárráða börnum sínum geta ekki myndað samlagsfélag eða sameignarfélag er sé sjálfstæður skattaðili.

Á síðu Ríkisskattstjóra má finna sýnishorn af nauðsynlegum stofngögnum, þar sem hægt er að breyta og aðlaga félagssamninginn að eigin þörfum, prenta út og undirrita.